Od nowego roku szkolnego wchodzi w życie szereg przepisów, które szkoły będą musiały wdrożyć i zacząć stosować. Zmiany dotyczą zarówno kwestii związanych z podstawą programową jak i organizacją roku szkolnego. Natomiast sposób finansowania zadań oświatowych może się zmienić wraz z wejściem w życie projektowanych przepisów o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Nowa podstawa programowa i ramowe plany nauczania

Od 1 września będzie obowiązywało nowe rozporządzenie w sprawie podstawy programowej. Treści w niej zawarte od roku szkolnego 2024/2025 zostały ograniczone o około 20 proc. Uszczuplona została też lista lektur. W klasach VII i VIII największa zmiana polega na tym, że kilka pozycji, które do tej pory uczniowie musieli czytać w całości, teraz będą czytać we fragmentach. W podstawie programowej dla liceów i techników pozostawiono osobne listy lektur obowiązkowych na poziomie podstawowym i na poziomie rozszerzonym, ale podobnie jak w przypadku szkół podstawowych przygotowano wspólną listę proponowanych lektur uzupełniających. Część tytułów do tej pory obowiązkowych na poziomie podstawowym została przeniesiona do lektur na poziomie rozszerzonym.

W znowelizowanym rozporządzeniu dotyczącym ramowych planów nauczania dla publicznych szkół największą zmianą jest wycofanie przedmiotu historia i teraźniejszość dla uczniów rozpoczynających naukę w szkołach ponadpodstawowych. 

Nowością wynikającą z wprowadzonych przepisów jest obowiązek realizowania w ramach godzin wychowawczych w klasach IV-VII szkół podstawowych i od drugiej klasy szkoły ponadpodstawowej nauki udzielania pierwszej pomocy. Obecnie udzielanie pierwszej pomocy jest częścią przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa w klasach VIII szkoły podstawowej i w pierwszych klasach szkół ponadpodstawowych.

Organizacja nauki religii

Nowe przepisy pozwalają na bardziej elastyczne organizowanie nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. W przypadku, gdy uczestnictwo w lekcjach religii zadeklaruje mniej niż siedmiu chętnych przedszkola i szkoły organizują zajęcia w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych. Jeśli w danej klasie lub oddziale zgłosi się mniej niż siedmioro dzieci mogą one dołączyć do zajęć w klasie lub oddziale, gdzie uczestnictwo w lekcjach religii zadeklarowało więcej uczniów. Grupy międzyklasowe będzie można tworzyć w obrębie klas I–III, klas IV–VI, albo klas VII i VIII.

Zgodnie z nowymi przepisami na zajęcia międzyoddziałowe w przedszkolu oraz na lekcje międzyklasowe w klasach I-III może uczęszczać maksymalnie 25 dzieci. W klasach starszych na zajęcia międzyklasowe może uczęszczać maksymalnie 28 uczniów. 

Matury 

Zgodnie z nowelizacją rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu maturalnego, uczniowie klas maturalnych nie będą musieli składać wstępnych deklaracji o zamiarze przystąpienia do matury. Oznacza to również zwolnienie dyrektora szkoły z obowiązku sporządzenia na podstawie wstępnych deklaracji informacji o liczbie uczniów lub absolwentów, którzy złożyli deklarację przystąpienia do egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów na poszczególnych poziomach i przesłania jej dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej.

Uczniowie z Ukrainy

Dzieci ukraińskie od 1 września będą objęte obowiązkiem szkolnym, obowiązkiem nauki w przedszkolu lub szkole należącej do polskiego systemu edukacji, który będzie powiązany m.in. z wypłata świadczenia 800+. Oznacza to, że szkoły będą musiały przyjąć ukraińskich uczniów, którzy mieszkają w rejonie danej placówki. 

W projekcie rozporządzenia, które ma obowiązywać od 1 września, wskazano że w roku szkolnym 2024/2025, będzie można zwiększyć liczbę dzieci w oddziałach przedszkolnych oraz oddziałach klas I–III szkoły podstawowej, w oddziałach integracyjnych i specjalnych oraz w świetlicach. W zależności od rodzaju placówki do oddziałów będzie można przyjąć dodatkowo od dwóch do czterech osób. W oddziale klas I–III szkoły podstawowej będzie się mogło uczyć o nie więcej niż odpowiednio 4, 3 lub 2 uczniów będących obywatelami Ukrainy, w zależności od tego, czy w oddziale klas I–III szkoły podstawowej liczba uczniów wynosi nie więcej niż 25, 26 czy 27 uczniów.

Uczniowie z Ukrainy powinni mieć też możliwość uczestnictwa w dodatkowych bezpłatnych zajęciach z języka polskiego w wymiarze czterech godzin lekcyjnych tygodniowo przez maksymalnie 36 miesięcy.

Ministerstwo Edukacji wskazało, że w każdym kuratorium będzie oddelegowana jedna osoba, która ma zajmować się wspieraniem szkół i samorządów w problemach z włączaniem ukraińskich dzieci do polskiego systemu edukacji. Planowane jest też dofinansowanie zatrudnienia asystentów międzykulturowych.

Ustawa Kamilka, czyli standardy ochrony małoletnich

Od 15 sierpnia szkoły mają obowiązek wdrożyć standardy ochrony małoletnich wynikające z tzw. ustawy Kamilką czyli nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz szeregu innych przepisów. Oznacza to, że od 1 września pracownicy szkół i innych placówek edukacyjnych będą musieli stosować się do zawartych w tym dokumencie wytycznych określających m.in. w jaki sposób rozpoznawać i reagować na czynniki krzywdzenia dziecka oraz jakie procedury wdrożyć w przypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że dziecko jest krzywdzone.

Standardy powinny też obejmować zasady bezpiecznych relacji pracowników szkoły z dziećmi, proces wdrożenia procedury reagowania oraz wykaz podmiotów, do których należy skierować opiekuna potrzebującego wsparcia dla siebie i dziecka.

Legitymacje szkolne

Od 13 lipca 2024 r. obowiązuje nowy wzór legitymacji szkolnej w formie plastikowej karty. Plastikowe legitymacje są wielkości karty kredytowej (mają wymiary: 53,98 mm na 85,60 mm). Można w nich stosować elektroniczną warstwę bezstykową. 

Oznacza to, że uczniowie rozpoczynający naukę od 1 września muszą otrzymać legitymacje wydrukowane zgodnie z obowiązującym wzorem. Nowe wzory legitymacji obowiązują również nauczycieli. Legitymacje w formie papierowej zachowają swoją ważność do końca okresu, na który zostały wydane.

Emerytury stażowe

Od 1 września wchodzą w życie przepisy o emeryturze stażowej. Nauczyciele będą mogli wybrać, czy chcą skorzystać z nowych uprawnień, czy z obowiązującego świadczenia kompensacyjnego. 

Uprawnienia do świadczenia kompensacyjnego można nabyć do 2032 roku. Przysługuje ono kobietom od 55 do 59 roku życia i mężczyznom od 60 do 64 roku życia. Wymagany jest co najmniej 30-letni staż pracy (okres składkowy i nieskładkowy), w tym 20 lat wykonywania pracy w charakterze nauczyciela w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Gwarantowana jest minimalna wysokość emerytury, nawet jeśli nie zostały zgromadzone odpowiednie środki. 

W przypadku emerytur stażowych warunkiem koniecznym jest rozpoczęcie pracy na stanowisku nauczyciela przed 1999 r. Staż pracy wynosi 30 lat składkowych, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1 KN w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Konieczne jest też posiadania środków na co najmniej minimalną emeryturę.

mr/